Wat is een burgerberaad?

In het kort
Een burgerberaad is een groep mensen die samen nadenkt over een onderwerp. De groep is door loting samengesteld. Ze is een afspiegeling van de totale bevolking (in wijk, dorp, stad, provincie, land).
Per onderwerp wordt een andere groep geloot voor het burgerberaad. Je krijgt dus elke keer een frisse kijk op het probleem en een open oog voor mogelijke oplossingen.

Je hebt in Eindhoven of elders geen burgerberaad nodig om te zorgen dat straten schoongeveegd worden of stoeptegels rechtgelegd. Maar een burgerberaad in Eindhoven kan wel helpen om besluiten te nemen over onderwerpen die alle inwoners – of de meesten – aangaan. Vooral over ingewikkelde onderwerpen. Denk aan de woningnood in Eindhoven. Of aan de energietransitie.

Waarom een burgerberaad? We hebben toch al een gemeenteraad in Eindhoven?
Klopt. Maar in Eindhoven kan een burgerberaad een heel goede aanvulling zijn op de Eindhovense gemeenteraad. Een burgerberaad hoeft bijvoorbeeld geen rekening te houden met de volgende verkiezingen. Dus kun je gemakkelijker kijken naar wat echt nodig is voor de stad. En de leden van een burgerberaad komen bij elkaar om te overleggen over een oplossing. Ze worden breed geïnformeerd door experts/expertpanels en overleggen samen frank en vrij over hoe een probleem het beste is aan te pakken.

Wie zitten er dan in een burgerberaad?
Een burgerberaad in Eindhoven en overal zou ongeveer 100-150 inwoners (het getal is niet heilig) moeten omvatten. Ze worden geloot uit de Eindhovense bevolking. Samen vormen ze een dwarsdoorsnede van de bevolking.
Dat loten en die dwarsdoorsnede zijn belangrijk. Loten zorgt ervoor niemand vooraf weet wie het burgerberaad gaat vormen. Dat vermindert de kans op beïnvloeding/sturing. De dwarsdoorsnede zorgt ervoor dat het burgerberaad is samengesteld zoals Eindhoven zelf. Daardoor is als het ware ‘iedereen’ vertegenwoordigd. Mensen van alle leeftijden en opleidingsniveau, van diverse culturen, mannen en vrouwen.

En waar komt zo’n burgerberaad dan mee?
Een burgerberaad Eindhoven komt met een gezamenlijk besluit of een aantal aanbevelingen. De Eindhovense gemeenteraad moet wel vooraf aangeven wat ze met de uitkomst gaat doen. En eigenlijk kan dat alleen zijn: overnemen en uitvoeren. Want als de uitkomst van een burgerberaad niet bindend is, hebben de inwoners toch weer niets te zeggen gehad. Hoe negatief dat kan uitpakken heeft Frankrijk laten zien. Tussen oktober 2019 en juli 2020 stelden 150 ingelote burgers 149 sociaal rechtvaardige aanbevelingen op die moesten leiden tot broeikasreductie. Macron nam er 146 over, maar niet volledig en niet onverkort. Daardoor werden nut en impact van het beraad openlijk betwijfeld. Gemiste kans voor Macron. Wat op nationaal niveau kan foutgaan, kan op gemeentelijk niveau natuurlijk even gemakkelijk foutgaan.

Versterking democratie
Democratie is te beschrijven als een bestuursvorm waarin het volk regeert. In Nederland worden daarvoor politici gekozen: op lokaal niveau zijn dat de gemeenteraadsleden. Na hun verkiezingen hebben zij in feite de handen vrij om te beslissen wat zij willen. De inwoners kunnen hen pas bij de volgende verkiezingen wegsturen, nadat misschien belangrijke beslissingen – tegen de zin van het volk, bijvoorbeeld de inwoners van Eindhoven- al genomen zijn. Dan is het dus méér democratisch om belangrijke beslissingen ook echt door de bewoners, het volk, te laten nemen. In die zin past het burgerberaad perfect in zuiver democratische opvattingen.